یکی از شایع ترین بیماری ها در بین افراد بیماری فشار خون بالا است و به عنوان قاتل خاموش شناخته می شود و تقریبا در اکثر مواقع بدون علامت و نشانه است و تنها در چکاپ این بیماری قابل تشخیص است.
به همین دلیل پزشکان قلب و عروق توصیه می کنند که همه افراد به خصوص افرادی که سابقه خانوادگی فشار خون بالا را دارند از سنین نوجوانی و جوانی چکاپ دوره ای را انجام دهند چرا که در صورت عدم مراجعه به موقع به دکتر خوب برای فشار خون ممکن است سال ها و یا حتی تا پایان عمر این بیماری همراه فرد باشد و گاهی عوارضی مانند گرفتگی رگ های خونی، حمله قلبی، بیماری های کلیوی، سکته قلبی، خونریزی مغزی و … را می تواند به دنبال داشته باشد.
بیماری فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا به معنی بالا بودن فشار درون رگ های بزرگ بدن بیش از حد معمول است. چنانچه فشار خون حداکثر از 140 میلی متر جیوه و فشار خون حداقل از 90 میلی متر جیوه بالا رود، اصطلاح بیماری فشار خون بالا به آن اطلاق می شود. البته میان مردم عادی، ماکزیمم فشار خون عدد 14 و مینیمم فشار خون 9 تلقی می شود.
چنانچه بیماری فشار خون بالا هر چه سریعتر توسط متخصص فشار خون تشخیص داده شود و کنترل و درمان شود، بیماری به مراحل حساس و خطرناک نخواهد رسید و بنابراین بیمار شانس طول عمر بیشتر و سالم تری را خواهد داشت.
در صورتی که بیماری که به پرفشاری خون مبتلا است تحت کنترل پزشک متخصص نباشد ممکن است این بیماری باعث سکته قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی، ضعیف شدن عروق در کلیه ها و از دست دادن بینایی فرد باشد.
افت و یا افزایش فشار خون در طور روز امری طبیعی است اما چنانچه فشار خون در مدت زمان زیادی بالا بماند، محرک بیماری های قلبی و عروقی و سایر بیماری ها خواهد بود.
دلیل بیماری فشار خون بالا چیست؟
در اکثر مواقع علت بیماری فشار خون مشخص نیست و گاها نیز این بیماری قابل درمان نیست و تنها قابل کنترل است. از آنجا که بیماری فشار خون بدون هیچ علامت و نشانه ای است، نام آن را قاتل خاموش گذاشته اند.
در واقع دلیل خطرناک بودن بیماری فشار خون بالا بدون علامت بودن آن است. بنابراین به شما توصیه می کنیم که از سنین نوجوانی و جوانی به طور مرتب فشار خون خود را چک کنید و به متخصص مراجعه کنید.
علائم فشار خون بالا:
فشار خون بالا در اکثر مواقع بدون علامت است و گاهی می تواند علائم زیر را داشته باشد:
- تپش قلب بالا؛
- اختلالات تنفسی؛
- احساس سنگینی در قفسه سینه؛
- احساس منگی و سرگیجه؛
- سردرد و احساس فشار در سر؛
- بی حسی و لمس شدن دست ها به خصوص دست چپ؛
چنانچه این علائم را احساس می کنید به پزشک خود برای فشار خون مراجعه کنید تا ایشان پس از بررسی فشار خون از پرفشاری خون شما مطمئن شوند و در صورت لزوم دارو درمانی را شروع کنند.
انواع فشار خون بالا کدامند؟
فشارخون بالا را به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: فشار خون اولیه (ضروری) و فشار خون ثانویه. فشار خون اولیه علت مشخصی ندارد و شایع‌ترین نوع آن است. فشار خون ثانویه به دلیل یک بیماری زمینه‌ای یا دارو ایجاد می‌شود و درمان علت زمینه‌ای آن می‌تواند به مدیریت فشارخون کمک کند. در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
۱. فشار خون بالای اولیه (ضروری)
در اکثر بزرگسالان علت مشخصی برای فشار خون بالا وجود ندارد و فشار خون اولیه یا ضروری نامیده می‌شود و در طول سال‌ها به تدریج پیشرفت می‌کند. فشار خون بالا ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد حتی اگر میزان فشار خون به سطح خطرناکی برسد، به همین دلیل فشار خون بالا را به عنوان «قاتل خاموش» می‌شناسند.
۲. فشارخون ثانویه
اگر فشار خون بالا به عنوان نتیجه‌ای از بیماری زمینه‌ای دیگری رخ دهد، آن را فشار خون ثانویه می‌نامند. فشارخون اولیه تحت تاثیر علل متعددی ازجمله افزایش حجم پلاسمای خون، فعالیت هورمون‌هایی که حجم و فشار خون را تنظیم می‌کنند، عوامل محیطی مانند استرس و عدم ورزش است. بیماری‌ها و داروهای مختلفی می‌توانند منجر به پرفشاری خون ثانویه شوند، از جمله:
- دیابت (به علت مشکلات کلیوی و آسیب عصبی)
- بیماری‌های کلیوی
- فئوکروموسیتوما (سرطان نادر غده فوق‌کلیوی)
- سندروم کوشینگ
- هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (اختلال غده آدرنال که ترشح‌کننده کورتیزول است.)
- تومورهای غده آدرنال
- هیپرتیروئیدیسم (پرکاری غده تیروئید)
- هیپرپاراتیروئیدیسم (میزان کلسیم و فسفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.)
- بارداری
- آپنه خواب (وقفه تنفسی)
- چاقی
- بیماری مزمن کلیوی
- نقص مادرزادی در رگ‌های خونی
- برخی داروها (از قبیل قرص‌های ضدبارداری، داروهای سرماخوردگی، ضداحتقان‌ها و مسکن‌ها)
- مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین و آمفتامین
اهمیت بیماری فشار خون بالا
پرفشاری خون بیماری بسیار مهمی است، چرا که هر چه فشار خون بالاتر باشد امکان ابتلا به سایر بیماری ها در آینده نیز بیشتر می شود.
پرفشاری خون باعث فشار بیشتر روی عضلات و رگ های قلبی می شود. که این فشار در صورت عدم کنترل و درمان باعث ضخیم تر شدن و کاهش انعطاف پذیری رگ های خونی و قلب خواهد شد. در نتیجه رگ ها باریک تر خواهند شد و احتمال مسدود شدن آنها بسیار بیشتر می شود. چنانچه شریان ها کاملا دچار گرفتگی شوند به آن لخته خون گفته می شود که این اختلال می تواند باعث حمله قلبی، سکته قلبی، سکته مغزی، بیماری های کلیوی (باعث از بین رفتن بافت کلیه و در نهایت باعث نارسایی کلیوی می شود که بسیار خطرناک است و باعث می شود که فرد دیالیزی شود) و … شود.
هرچه فشار خون پایین تر باشد، احتمال سکته قلبی و حمله قلبی نیز در آینده کاهش پیدا می کند. بهترین فشار خون 120 روی 80 میلی متر جیوه یا کمتر است.
پرفشاری خون باعث مسدود شدن دائمی سرخرگ می شود، که این امر باعث از بین رفتن بخشی از مغز که توسط سرخرگ خونرسانی می شود خواهد شد و این اختلال در نهایت موجب سکته مغزی خواهد شد.
عوارض فشار خون بالا چیست؟
فشار بیش‌ازحد روی دیواره شریان‌ها ناشی از فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی و اندام‌های بدن آسیب برساند. خطر فشار خون بالا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- حمله قلبی یا سکته مغزی: فشار خون بالا می‌تواند باعث سخت و ضخیم‌شدن شریان‌ها (آترواسکلروز) شود
- آنوریسم: افزایش فشار خون رگ‌های خونی را تضعیف کرده و باعث تشکیل آنوریسم می‌شود
- نارسایی قلبی: برای پمپ‌کردن خون در برابر فشار بالا در رگ‌ها، قلب باید سخت‌تر کار کند که باعث می‌شود دیواره حفره‌های قلب ضخیم شوند (هایپرتروفی بطن چپ)، درنهایت عضله ضخیم‌شده برای برآورده ساختن نیازهای بدن با مشکل مواجه می‌شود، که می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
- تضعیف و تنگ‌شدن رگ‌های خونی در کلیه‌ها
- ضخیم‌شدن، تنگی یا پارگی رگ‌های خونی در چشم
- سندروم متابولیک (افزایش دور کمر، تری‌گلیسیرید بالا، کاهش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا کلسترول خوب)، افزایش احتمال ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و سکته مغزی)
- مشکل در حافظه: فشار خون بالای کنترل نشده ممکن است بر توانایی فرد در فکر کردن، یادآوری و یادگیری تاثیر بگذارد. مشکل در حافظه یا درک مفاهیم در افراد مبتلا به فشار خون بالا شایع‌تر است.
- زوال عقل یا دمانس عروقی
