عمل بسته قلب یکی از جراحی‌های کم تهاجمی است که برای برخی بیماران قلبی توصیه می‌شود. در این جراحی نیازی به دستگاه بای پس قلبی ریوی نیست و مدت‌زمان بهبودی کاهش پیدا می‌کند.
عمل بسته قلب چیست؟
برای درمان نقایص و بیماری‌های قلب گاهی نیاز به جراحی است. معمولا نقایص عمده با عمل قلب باز بهبود پیدا می‌کند. اما نقایص جزئی را می‌توان با عمل قلب بسته درمان کرد. در این جراحی نیازی به قراردادن دستگاه بای پس قلبی ریوی نیست و ضربان قلب متوقف نمی‌شود. دستگاه بای پس قلبی ریوی در طول عمل به‌جای قلب وظیفه خون‌رسانی به اندام‌ها و بافت‌ها را برعهده دارد.
عوارض این عمل نسبت به جراحی قلب باز کمتر بوده و دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد. عمل بسته قلب معمولا روش تسکین‌دهنده موقتی است و درمان قطعی بیماری قلبی محسوب نمی‌شود. گاهی هم بیمار به چندین عمل جراحی نیاز دارد. در این شرایط جراحی بسته قلب به‌عنوان اولین مرحله ترمیم نقص انجام می‌شود.
اصطلاح جراحی قلب باز و بسته مربوط به دهه ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ می‌شود. در آن سال‌ها اولین عمل‌های قلب انجام می‌شد. این جراحی‌ها در درمان اختلالات مادرزادی کاربرد داشتند. جراح برای اینکه بتواند قلب را باز کند، از دستگاه بای پس قلبی ریوی استفاده می‌کرد. اما با روی کار آمدن جراحی قلب بسته، در این تکنیک دیگر نیازی به دستگاه بای پس قلبی ریوی نبود.
چه زمانی عمل بسته قلب انجام می شود؟
در عمل بسته قلب، جراحی روی ساختارهای خارج از قلب انجام می‌شود و نیازی به توقف ضربان قلب نیست. در طول جراحی عملکرد قلب ادامه پیدا می‌کند. جراحی روی رگ‌های خونی که از قلب می‌آیند، مانند آئورت یا شریان‌های ریوی انجام می‌شود. در جراحی‌های مختلفی می‌توان از این روش استفاده کرد. از جمله:
- ترمیم کوآرکتاسیون آئورت
- بستن مجرای بوتالوس
- تقسیم حلقه عروقی
- بستن یا تقسیم مجرای شریانی باز
- ترمیم برخی از مشکلات شریان ریوی
- ترمیم یا تعویض دریچه میترال
- ترمیم یا تعویض دریچه آئورت
- پیوند عروق کرونر
- ترمیم نقص سپتوم دهلیزی
- ترمیم یا تعویض دریچه سه لتی
- فیبریلاسیون دهلیزی
گاهی این جراحی فقط به‌عنوان روش تسکینی موقت انجام می‌شود و در درمان قطعی بیماری تاثیری ندارد. معمولا در کودکان خردسالی که نقایص قلبی دارند و نیاز به جراحی‌های چندمرحله‌ای است، این عمل انجام می‌شود. عمل بسته قلب به طور موقت علائم بیماری قلبی را بهبود می‌دهد. برای انجام جراحی‌های اصلی کودک باید بزرگ‌تر شود.
عمل بسته قلب چگونه انجام می شود؟
عمل قلب بسته همانند عمل قلب باز نیاز به بیهوشی دارد. در این جراحی اغلب برش توراکوتومی ایجاد می‌شود. این برش از پهلو و بین دنده‌ها است. گاهی هم ممکن است جراح برش استرنوتومی را مناسب‌تر بداند. این نوع برش جلوی قفسه سینه ایجاد می‌شود. جراح با یک برش توراکوتومی به قفسه سینه دسترسی پیدا می‌کند. در این ناحیه اعصاب بیشتری وجود داشته و عضلات بیشتر تقسیم شده‌اند. به همین دلیل برش باعث تحریک اعصاب و درد می‌شود. این برش نسبت به برش استرنوتومی درد بیشتری دارد. اگر این جراحی روی نوزاد انجام شود، معمولا پزشک بعد عمل ایبوپروفن و تیلنول تجویز می‌کند.
مراحل جراحی بسته قلب
جراح برای انجام این عمل طبق مراحل زیر پیش می‌رود.
- مواد بیهوشی تزریق شده و جراحی تحت بیهوشی انجام می‌شود.
- جراح برش یا سوراخی در قفسه سینه یا کنار دنده‌ها ایجاد می‌کند تا به قلب دسترسی داشته باشد.
- باتوجه‌به نوع نقص قلبی، جراحی اصلاحی یا ترمیمی انجام می‌شود.
- برش یا سوراخ روی قفسه سینه بعد از اتمام جراحی بسته می‌شود.
نکات مهم قبل از عمل بسته قلب
قبل از عمل قلب بسته مانند هر جراحی قلب دیگری باید به متخصص قلب مراجعه کنید تا معاینات و آزمایش‌های کامل انجام شود. سعی کنید از یک ماه قبل سیگار و الکل را ترک کنید تا روند بهبودی شما سریع‌تر شود.
احتمالا یک هفته قبل عمل پزشک آزمایش خون و اشعه ایکس از قفسه سینه را تجویز کند. اگر دارو، مکمل یا حتی داروی گیاهی مصرف می‌کنید، حتما به پزشک اطلاع دهید. مصرف برخی از این داروها باید حداقل ۵ روز قبل جراحی قطع شوند. در مورد مصرف آسپرین با پزشک صحبت کنید. ممکن است پزشک توصیه کند که تا روز جراحی این دارو را استفاده کنید.
مراقبت های بعد از عمل بسته قلب
در عمل‌های جراحی که نیاز به دستگاه بای پس قلبی ریوی نیست، مدت‌زمان بهبودی کوتاه‌تر شده و زمان بستری‌شدن در بیمارستان کمتر می‌شود. مدت‌زمان بهبودی به شرایط کلی بیمار و عوارض جانبی بعد عمل بستگی دارد. اما به طور معمول دوره نقاهت ۶ تا ۸ هفته است.
بخش مهمی از مراقبت‌های بعد عمل بسته قلب، تغذیه است. تغذیه در ابتدا به‌صورت داخل وریدی انجام می‌شود. این محلول داخل وریدی جایگزین تمامی قندها، پروتئین‌ها و چربی‌های موردنیاز بیمار است. اگر جراحی روی نوزاد انجام شود، احتمالا مدت‌زمان بهبودی طولانی‌تر شده و تغذیه از طریق دهان کمی طول می‌کشد. در برخی مواقع ممکن است لوله تغذیه از طریق دهان یا بینی در معده قرار داده شود تا بیمار کالری کافی دریافت کند.
در زمان مرخص شدن از بیمارستان، پزشک داروهایی را تجویز می‌کند. معمولا داروهای دیورتیک و داروهای قلبی تجویز می‌شوند. دوز دارو را باید پزشک معین کند. معمولا بیمار بعد از ترخیص از بیمارستان به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز باید این داروها را استفاده کند.
در دو هفته اول، زخم روی قفسه سینه را تمیز و خشک نگه دارید و با دست آلوده آن را لمس نکنید. فعالیت‌های سنگین نداشته باشید تا زخم کامل بهبود پیدا کند.
عوارض و خطرات عمل بسته قلب
تمامی روش‌های جراحی قلب ممکن است عوارض و خطراتی به همراه داشته باشند. از مهم‌ترین عوارض جراحی بسته قلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- خونریزی
- لخته‌شدن خون
- عفونت در محل زخم
- حمله قلبی
- سکته
- مرگ (بسیار نادر)
مزایای عمل بسته قلب
در عمل قلب بسته برش‌های کوچکی روی قفسه سینه ایجاد می‌شود و جراح از طریق فضای بین دنده‌ها به قلب دسترسی پیدا می‌کند. اصلی‌ترین مزایای این جراحی کم تهاجمی عبارتند از:
- بریده نشدن استخوان قفسه سینه
- بهبودی سریع‌تر
- درد کمتر
- عوارض جانبی کمتر
- کاهش مقدار خون ازدست‌رفته
- حداقل جای زخم روی قفسه سینه
- بستری‌شدن کوتاه‌مدت در بیمارستان
عمل بسته قلب چه تفاوتی با عمل قلب باز دارد؟
در عمل قلب بسته نیازی به استفاده از دستگاه بای پس قلبی ریوی و توقف ضربان قلب نیست. در این روش قلب باز نمی‌شود و جراحی کم تهاجمی است. اما در روش عمل قلب باز باید قفسه سینه باز شود تا جراح به قلب دسترسی داشته باشد. اغلب در عمل قلب باز جراحی روی ساختار داخلی قلب انجام شده و در عمل بسته قلب، جراح روی ساختار بیرونی قلب و رگ‌های متصل به قلب جراحی را انجام می‌دهد.
معمولا محل برش در روش بسته در پهلو و کنار قفسه سینه است؛ اما در روش باز مرکز قفسه سینه برش داده می‌شود. یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های این دو عمل برای بیماران مدت‌زمان بهبودی و ترخیص از بیمارستان است. در روش بسته بیمار زودتر بهبودی پیدا کرده و ظرف چند روز از بیمارستان مرخص می‌شود.
نتیجه گیری
عمل بسته قلب نوعی جراحی کم تهاجمی است که در درمان برخی نقایص قلبی کاربرد دارد. البته از این جراحی گاهی برای تسکین علائم یا ترکیب با روش‌های دیگر استفاده می‌شود. در جراحی بسته قلب، جراح به‌جای برش استخوان قفسه سینه برش کوچکی کنار قفسه سینه و بین دنده‌ها در پهلو ایجاد می‌کند. پزشک از این طریق به قلب دسترسی دارد. در این روش ضربان قلب متوقف نمی‌شود و نیازی به استفاده از دستگاه بای پس قلبی ریوی نیست.
دوره بهبودی در عمل قلب بسته کوتاه‌تر از عمل قلب باز است و بیمار زودتر از بیمارستان مرخص می‌شود. طول دوره بهبودی به نوع بیماری و عوارض بعد عمل بستگی دارد. اما معمولا ۶ تا ۸ هفته بعد عمل دوره نقاهت به پایان می‌رسد.
