چه زمانی تپش قلب نگران‌کننده است؟
وقتی اسم تپش قلب به میان می‌آید برای همه ما لحظاتی تداعی می‌شود که قلبمان تندتر و محکم‌تر زده است به‌طوری‌که تپش‌های آن را به‌خوبی احساس کرده‌ایم. شاید در چنین لحظاتی سوالات مختلفی ذهن ما را به خود مشغول کند که آیا این حالت طبیعی است؟ آیا ممکن است تپش‌های قلب عوارضی به دنبال داشته باشد؟ و سوالات دیگری که برای دانستن پاسخ آن‌ها اکنون در حال مطالعه این مقاله هستید.
تپش قلب چیست؟
زمانی که ضربان قلب تندتر و محکم‌تر از حالت طبیعی خود می‌زند به‌گونه‌ای که لرزش آن را در قفسه سینه، گلو یا گردن خود احساس می‌کنیم و یا صدای تپش‌های قلب را در گوش خود می‌شنویم به این حالت تپش قلب می‌گویند. خوشبختانه در بیشتر موارد این عارضه جدی یا مضر نیست بلکه یک پاسخ طبیعی به شرایطی مانند استرس است. بااین‌حال، اگر تپش قلب به‌دفعات زیادی تکرار می‌شود و احساس ناخوشایندی برای شما به دنبال دارد، نیاز است که توسط پزشک معاینه شوید.
علت تپش قلب چیست؟
- اضطراب، استرس، ترس و وحشت
- فعالیت ورزشی سنگین
- تغییرات دوران بارداری
- مصرف زیاد قهوه
- تیروئید پرکار
- افت قند خون، پتاسیم و اکسیژن بدن
- کاهش دی‌اکسید کربن در خون
- تب
- کم‌خونی
- کم‌آبی بدن
- خونریزی
- مصرف داروهایی مانند داروهای استنشاقی و ضد احتقان آسم، مسدودکننده‌های بتا (که برای فشار خون بالا یا بیماری قلبی تجویز می‌شوند)، داروهای تیروئید و داروهای ضدآریتمی و همچنین بعضی از داروهای سرماخوردگی
- مصرف بعضی از مکمل‌های دارویی
- مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامین
- نیکوتین
- مصرف الکل
مدت زمان این عارضه بستگی به علت آن دارد اما معمولاً مدت زیادی طول نمی‌کشد و طی چند ثانیه تا چند دقیقه برطرف می‌شود.
علت تپش قلب در زنان
یکی از دلایل ضربان قلب غیرطبیعی در زنان مربوط به تغییرات هورمونی و علائم دوران یائسگی است. به‌طورکلی، تپیدن غیرطبیعی قلب دوران یائسگی بی‌خطر است اما در صورت ادامه‌دار بودن تپش قلب بهتر است برای اطمینان از سلامت خود توسط پزشک معاینه شوید. تپش قلب در بین علائم شایع یائسگی نیست اما احتمال اینکه در ابتدای یائسگی آن را تجربه کنید، دور از انتظار نیست. این عارضه معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی نه‌تنها در دوران یائسگی بلکه در دوران قاعدگی و بارداری نیز رخ می‌دهد و غالباً از علائم موقتی و گذرا محسوب می‌شود.
علت تپش قلب در جوانان
ضربان قلب غیرطبیعی اغلب نشان‌دهنده یک مشکل جدی نیست و ازاین‌رو نباید نگرانی و دلهره به خود راه دهید. تپش قلب در جوانان می‌تواند به دلایل مختلفی ازجمله ترس، استرس، مصرف کافئین، داروهای سرماخوردگی، داروهای آلرژی و آسم، مکمل‌های گیاهی و سایر داروها بروز کند. دو مورد از شایع‌ترین علل این مشکل در نوجوانان و جوانان ننوشیدن کافی مایعات و عدم ورزش و تناسب اندام است و البته به‌ندرت ممکن است نشانه یک بیماری زمینه‌ای مثل کم‌خونی، مشکلات تیروئید یا آریتمی قلب باشد.
علائم خطر تپش قلب
ضربان غیرطبیعی قلب معمولاً خطرناک نیست و تنها زمانی نشانه یک مشکل جدی‌تر است که علائم زیر نیز همراه با آن ظاهر شوند:
- احساس سرگیجه و سبکی سر
- فشار یا درد قفسه سینه
- بروز مشکلات تنفسی
اگر تپش قلب همراه با علائم زیر بود با اورژانس تماس بگیرید:
- درد، فشار یا سفتی در قفسه سینه، گردن، فک، بازو یا قسمت بالای کمر
- تنگی نفس
- عرق کردن غیرمعمول
علت سردی دست و پا و تپش قلب چیست؟
بیشتر افراد مبتلا به حملات پانیک، در زمان بروز حمله چندین مورد از علائم زیر را تجربه می‌کنند، ازجمله:
- سرد شدن دست و پا
- تند شدن ضربان قلب
- سرگیجه، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دست‌ها و انگشتان
- درد قفسه سینه و مشکلات تنفس
- احساس از دست دادن کنترل بر رفتار خود
فردی که حمله پانیک را تجربه می‌کند ممکن است تصور کند که دارای علائم سکته قلبی را تجربه کرده یا مرگ وی قریب‌الوقوع است. ترس و وحشتی که فرد در زمان حمله پانیک تجربه می‌کند با واقعیت بیرون و آنچه در اطراف او اتفاق می‌افتد هیچ تناسبی ندارد.
علت تپش قلب و سیاهی رفتن چشم چیست؟
احیاناً در بعضی شرایط که خیلی تشنه هستید و بدنتان دچار کم‌آبی شده، و یا زمانی که سطح قند خونتان افت کرده است صدای ضربان قلب خود را شنیده باشید. در چنین حالتی به دلیل کاهش فشار و کاهش قند خون ممکن است هنگام بلند شدن چشمتان سیاهی برود. در شرایط کم‌آبی قلب مجبور است برای جبران کاهش حجم خون بدن با فشار بیشتری خون را پمپاژ کند.
گاهی به دلیل خصوصیات متفاوت افراد و همچنین سکوت شبانه، برخی‌ها در طول شب بیشتر متوجه ضربان قلب خود می‌شوند و گاهی ضربان قلب را با تپش قلب اشتباه می‌گیرند. بعلاوه، در افرادی که مبتلا به حملات پانیک هستند، امکان تپش قلب و بروز اپیزودهای پانیک در هنگام خواب وجود دارد.
تشخیص تپش قلب
گاهی پزشکان برای تشخیص بعضی از مشکلات زمینه‌ای یکی از آزمایشات زیر را تجویز می‌کنند:
- آزمایش‌های خونی: در این آزمایش‌ها سطح هورمون‌ها، ریز مغذی‌ها و الکترولیت‌هایی که بر ریتم قلب شما تأثیرگذار هستند، سنجیده می‌شوند. همچنین در آزمایش‌های خونی تعداد سلول‌های خونی و خصوصیات فیزیکی آن‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند
- آزمایش ادرار: در آزمایش ادرار سطح الکترولیت، سلول‌های خونی، هورمون‌ها و قند موجود در ادرار اندازه‌گیری می‌شود
- تست استرس (تست ورزش): با استفاده از این تست، عملکرد قلب در زمانی ارزیابی می‌شود که ضربان قلب بیشتر از حد طبیعی باشد. این کار معمولاً با دویدن بر روی تردمیل و بالارفتن ضربان قلب انجام می‌شود
- اکوکاردیوگرافی: در تست اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر زنده و متحرک از قلب استفاده می‌شود
- نوار قلب (EKG یا ECG): نوار قلب فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند
- رادیوگرافی قفسه سینه: این روش تصویربرداری به پزشک کمک می‌کند تا اندازه قلب را ارزیابی نماید
- روش مانیتورینگ هولتر: در این روش یک دستگاه کوچک به بدن وصل شده و ریتم قلب را به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت ثبت می‌کند.
درمان تپش قلب
نوع درمان این عارضه بستگی به علت آن دارد و گاهی درمان آن نیازی به دارو ندارد. برای مثال بعضی‌اوقات تپیدن غیرطبیعی قلب ناشی از مصرف یک نوع ماده غذایی خاص مثل قهوه است. در چنین مواردی باید از مصرف قهوه اجتناب کرد. اگر عامل تپیدن غیرطبیعی قلب یک محرک بیرونی باشد اغلب بدون تجویز دارو قابل درمان است. از محرک‌های شایع تپش قلب می‌توان موارد زیر را نام برد:
- استعمال دخانیات
- مصرف الکل
- نوشیدن بیش‌ازحد قهوه
- خوردن غذاهای تند
- فعالیت‌های ورزشی سنگین
اما اگر تپش قلب ناشی از بیماری قلبی یا آریتمی قلبی باشد، برای درمان آن نیاز به دارو، عمل جراحی و یا کاشت دستگاه در زیر پوست است.
قرص تپش قلب
اگر دچار تپش قلب پیوسته و آزاردهنده هستید نوع دارویی که برای شما تجویز می‌شود بستگی به عامل زمینه‌ای دارد. بر این اساس احتمال تجویز برخی از داروهای زیر وجود دارد.
- مهارکننده‌های ACE: از این گروه دارویی می‌توان قرص‌های انالاپریل مالئات، لیزینوپریل و فزینوپریل سدیم را نام برد
- داروهای ضد اضطراب: اگر تپش قلب شما به دلیل اضطراب باشد، پزشک ممکن است یک داروی ضد اضطراب تجویز کند. داروهای ضد اضطراب شامل قرص‌های لورازپام و آلپرازولام (زاناکس) است و تنها زمانی باید مصرف شوند که برای شما تجویز شده باشند. در حین رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات و انجام کارهایی که نیازمند هوشیاری بالا هستند از مصرف داروهای ضد اضطراب خودداری کنید
- بتا بلوکرها: از بتا بلوکرها می‌توان قرص‌های متوپرولول، پروپرانولول (ایندرال) و آتنولول را نام برد
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم: وراپامیل و دیلتیازم دو داروی رایج این گروه به شمار می‌آیند
هیچ‌یک از داروهای معرفی‌شده را خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف نکنید زیرا ممکن است عوارض جانبی جدی در انتظار شما باشد.
درمان خانگی تپش قلب
اگر تپیدن غیرنرمال قلب شما ناشی از اضطراب یا استرس است، می‌توان با انجام فعالیت‌های آرام‌بخش مانند یوگا و مدیتیشن یا تمرین تمرکز حواس و تکنیک‌های تنفسی تپش قلب را متوقف نمود.
تکنیک‌های تمدد اعصاب را امتحان کنید
استرس و هیجان باعث بالا رفتن سطح آدرنالین خون می‌شوند. ازاین‌رو استرس یکی از محرک‌های تپیدن غیرنرمال قلب است و اگر بتوانید آن را برطرف کنید تپش قلبی نیز به‌آرامی برطرف می‌شود. با روش‌های زیر می‌توان استرس را کنترل کرد و آرامش را به ذهن و عضلات بازگرداند:
- مراقبه
- تای‌چی
- یوگا
- تکنیک‌های تنفسی
البته تمرین‌های ذهنی باید پیوسته و منظم باشند نه اینکه تنها در زمان تپش قلب به فکر انجام دادن آن‌ها باشید. پایین نگه‌داشتن سطح استرس به شما کمک کند تا ضربان قلب خود را در سطح نرمال حفظ کنید و بدین ترتیب بروز تپش قلب به حداقل برسد.
تحریک عصب واگ
عصب واگ وظایف مهمی ازجمله اتصال مغز به قلب را بر عهده دارد. انجام مانور واگ عصب واگ را تحریک می‌کند و در تنظیم ضربان قلب موثر است. شما می‌توانید تمرینات واگ را در خانه نیز انجام دهید البته در ابتدا لازم است که از پزشک مشورت لازم را دریافت کنید. شستن صورت با آب سرد و یا قرار دادن یک حوله سرد یا کمپرس یخ به مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه روی صورت به تحریک عصب واگ کمک می‌کند. انجام تمرینات تنفسی در این زمان و در حال درازکش تأثیر مفیدی در بهبود عملکرد واگ دارد. با مشورت و راهنمایی پزشک خود نحوه انجام صحیح این حرکات را یاد بگیرید.
آب کافی بنوشید
کم‌آبی بدن یکی از عوامل رایج تپیدن غیرطبیعی قلب است. زمانی که بدن دچار کم‌آبی می‌شود خون غلیظ‌تر شده و قلب برای حرکت دادن آن در رگ‌ها باید با قدرت بیشتری خون را پمپاژ کند. این روند موجب بروز نامنظمی ریتم قلب می‌شود. هرگاه متوجه شدید که ادرارتان غلیظ و تیره است، مایعات بیشتری بنوشید تا از تپش قلب جلوگیری گردد.
برای تپش قلب چه بخوریم؟
در زالزالک یک ماده موثره مهم وجود دارد که برای کمک به رفع مشکلات گوارشی و فشار خون بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. عصاره زالزالک از ترکیبات طبیعی بوده که در کاهش تپش قلب موثر است. البته زالزالک ممکن است با داروهای قلبی تداخل داشته باشد بنابراین اگر در حال مصرف دارو هستید قبل از مصرف زالزالک با پزشک خود مشورت کنید. پیروی کردن از یک رژیم غذایی مغذی و متعادل یکی دیگر از راهکارهای غلبه بر تپش قلب است. رژیم متعادل حاوی مواد غذایی زیر است:
- میوه‌های تازه
- سبزیجات
- غلات کامل
- پروتئین بدون چربی
- چربی‌های سالم مثل گردو و ماهی
برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات قلبی، مصرف مواد غذایی زیر را به حداقل برسانید:
- چربی‌های اشباع‌شده
- چربی‌های ترانس
- نمک
- قند و شکر
- غذاهای فرآوری شده و بسته‌بندی‌شده
پیشگیری از بروز تپش قلب
بسته به علت این عارضه، نکات زیر می‌تواند در پیشگیری از آن به شما کمک کند:
- سطح استرس خود را با استفاده از تمرینات تنفسی، تکنیک‌های تمدد اعصاب، یوگا، تای چی یا تکنیک‌های بیوفیدبک کاهش دهید
- از مصرف الکل پرهیز کنید
- قهوه و مواد غذایی کافئین‌دار را به‌صورت متعادل مصرف کنید
- از مصرف دخانیات خودداری کنید
- به‌طور منظم ورزش کنید
- از مصرف مواد غذایی محرک و فعالیت‌های سنگین خودداری کنید
- فشار خون و سطح کلسترول خود را کنترل کنید
چه زمانی تپش قلب طبیعی به حساب می‌آید؟
عارضه تپیدن غیرطبیعی قلب بسیار شایع است و معمولا یک پاسخ طبیعی به استرس یا اضطراب محسوب می‌شود. هر فردی ممکن است در بعضی شرایط دچار تپش قلب شود. در یک مطالعه مشخص شد که ۱۶ درصد از مراجعات به پزشکان به دلیل تپش قلب است. تپش قلب همچنین دومین دلیل مراجعه افراد به متخصص قلب و عروق به شمار می‌رود. شایع‌ترین شرایطی که در آن افراد دچار تپش قلب می‌شوند به شرح زیر است:
- هنگام دراز کشیدن: خوابیدن به پهلو ممکن است فشار بر قفسه سینه را افزایش داده
- در طول روز: اگر در ساعات زیادی در طول روز دچار تپش قلب می‌شوید، با پزشک خود مشورت کنید چراکه تپش قلب طبیعی نباید بیش از چند ثانیه ادامه پیدا کند
- همراه با اضطراب: تپش قلب بخشی از واکنش طبیعی بدن به احساس اضطراب یا وحشت است
- در دوران بارداری: در زمان بارداری ضربان قلب و میزان گردش خون بدن برای حمایت از جنین افزایش می‌یابد. تپش قلب در زنان باردار طبیعی است و معمولاً عوارضی به همراه ندارد.
